Stena Line w 1963

Dla tych, którzy przeżyli 1963, nigdy go nie zapomną. Rok ten zaczął się naprawdę srogą zimą, a morza wokół Szwecji pokryły się lodem. Dla Żeglugi morskiej oznaczało to duże problemy. Później tego roku pułkownik sił powietrznych Stig Wennerström zostaje nakryty jako szpieg Związku Radzieckiego. W listopadzie, w Dallas został zastrzelony John F. Kennedy i świat znajduje się w szoku. Rok 1963 to bardzo dramatyczny rok.

To, co dzisiaj znacie jako Stena Line, nadal nazywało się Skagenlinjen. Ruch zimowy statkiem ÖSTERSÖEN trwa do lutego i zostaje następnie przerwany z powodu oblodzenia na morzu. W Skagelinjen już w styczniu 1963 trwają w pełni prace związane z planowaniem kolejnego sezonu. Przedsiębiorstwo dokładnie bada rynek wtórny nawet w Niemczech Zachodnich, aby zdobyć odpowiednie statki na moment gdy ruch na morzu zostanie przywrócony.

Wiosną w Sztokholmie w porcie przy Hammarbyverken, na dostawę czeka solidny parowiec VISBY wyprodukowany w 1924 roku, posiadający właściwości lodołamacza i znacząco zmodernizowane wnętrze, zakupiony od Gotlandsbolaget.

W stoczni Ekensberg w Sztokholmie zacumowany jest parowiec BRYNHILD gotowy do sprzedaży po kilku nieudanych projektach liniowych. Sten A. Olsson podpisuje tylko jedną umowę czarterową, gdyż cenę, jaką żąda spółka w Gävle uznał on za zbyt wysoką. W planach jest wypuszczenie BRYNHILD do ruchu już w połowie marca. Plan ten zostaje jednak nieco opóźniony z powodu prowadzonych niezbędnych prac przy przebudowie statku. Kiedy BRYNHILD jest w końcu gotowy odpływa ze Sztokholmu pod nazwą SKAGEN I wraz z VISBY, któremu nadano teraz nazwę SKAGEN II. Oba nabytki docierają bez szwanku do portu w Göteborgu.

Ruch w Skagen zostaje wznowiony

Pierwszy na linii Göteborg-Skagen rusza zachodnioniemiecki SEUTE DEERN mogący pomieścić 400 pasażerów. Jednostka inauguruje ruch z przystani Steny w Göteborgu 14 marca 1963. Przewoźnik Skagenlinjen reklamuje statek jako “Skagen Express”. Kilka miesięcy później zostaje on zastąpiony również przez zachodnioniemiecki statek HEIN GODENWIND, nazywany również ” Strzałą Skagen”. Niemieckie statki, które kursują w okresie letnim z Hamburga lub z Cuxhaven do Helgoland są nowoczesne i bardzo solidne. Cieszą się one dużym powodzeniem również wśród szwedzkich pasażerów.

W Noc Walpurgi statek SKAGEN I wypływa w swój pierwszy rejs przez cieśninę Kattegat i od tej chwili wykorzystywany jest w okresie letnim kiedy to statki niemieckie nie są dostępne do wynajęcia. Rozkłady rejsów mają początkowo bardzo prostą formę.  Godziny wyjścia w morze wywieszane są przy kiosku na przystani Steny, a od czasu do czasu podawane są w prasie.

Umowa czarterowa, która obejmowała SKAGEN I trwała do 30 sierpnia i po tym czasie statek został zwrócony właścicielom. Jednostka zostaje przycumowana przy Ringön w Göteborgu. W liniach obsługujących Skagen zastępuję ją SKAGEN II, który pływa przez kolejne 4 tygodnie zanim i on cumuje na okres zimowy. Poza sezonem na liniach w Göteborgu pływają tylko SEUTE DEERN i HEIN GODENWIND.

Zachodnioniemieckie statki miały kilkakrotnie problemy z wejściem do portu w Skagen przy silnym wietrze ze wschodu. Kapitanowie zdecydowali się wtedy na port Frederikshavn. Jesienią przewoźnik Skagenlinjen dostrzega możliwość wejścia do portu za pomocą znacząco większych statków.

Po negocjacjach w Niemczech Zachodnich w październiku do Göteborga zawija zdecydowanie większy wyczarterowany statek – HELGOLAND. Będzie on wykonywał połączenie Göteborg-Frederikshavn. “Witamy w Frederikshavn” – można było przeczytać na pierwszej stronie gazety Frederikshavns Avis opatrzonej zdjęciem nowego statku na przystani Isværk.
HELGOLAND mogący pomieścić 886 pasażerów reklamowany jest jako “Strzała Frederikshavn”. Sten A. Olsson jest obecny na inaugurującym rejsie, wyjaśniając, że przybyto do Frederikshavn “aby tam pozostać”. Cena za rejs w obie strony jest zaniżona do 5 koron.

Jednak do Skagenlinjen dołączy jeszcze większy statek. Miesiąc później do przystani, na miejsce 31 przy Masthugg przypływa WAPPEN VON HAMBURG, flagowa jednostka armatora Hafendampfschiffahrt-Actien-Gesellschaft (HADAG). Wypływa w rejs do Frederikshavn już następnego dnia o godzinie 10 pod nazwą “Frederikshavnsexpressen”. W Göteborgu pojawia się ponownie około godziny 19.

Te dwa ogromne statki szczególnie utrwalą w pojęciach mieszkańców Göteborga określenie “niemiecki cud”. Duże niemieckie statki oferują swym pasażerom bogate w przeżycia podróże. Mniejsze jednostki w Skagen zwiększają częstotliwość rejsów do Frederikshavn, który staje się głównym celem przewoźnika. 18 listopada 1963 w porcie Frederikshavn cumują jednocześnie aż 4 statki ze Skagenlinjen. Nawet do 4500 pasażerów może jednocześnie wybrać się na zakupy. Nastają wspaniałe czasy dla duńskich handlowców!

Połączenia z Göteborga do Skagen oraz do Frederikshavn stają się w roku 1963 bardzo rentowne. Szczęście dopisuje przewoźnikowi Skagenlinjen kiedy państwowa sieć sklepów mająca w Szwecji monopol na sprzedaż napojów alkoholowych wiosną objęta zostaje długotrwałym strajkiem. Statki przewoźnika Skagenlinjen zapewniają dostęp do alkoholu spragnionym mieszkańcom Göteborga.

Kolejne nowe linie

Nowa linia Lysekil-Skagen otwarta zostaje w czerwcu 1963 i obsługiwana jest przez wyczarterowany w NRD statek pasażerski SEEBAD WARNEMÜNDE.  Schemat rejsów jest podobny – wyjście w morze o poranku z portu szwedzkiego i powrót wieczorem po 4-godzinnym postoju przeznaczonym na zakupy w Skagen. Jednodniowy rejs kosztuje 15 koron, co obecnie równa się około 280 koronom. To pieniądze, które w praktyce wracają do podróżujących w formie oszczędności dokonanych w czasie zakupów na pokładzie. Połączenie staje się natychmiastowym sukcesem. Każdy rejs jest w zasadzie zapełniony do ostatniego miejsca.

Przebudowa SKAGEN II wydłuża się w czasie i dopiero z początkiem lipca statek dołącza do ruchu w Lysekilslinjen.  Przewoźnik jest teraz w posiadaniu statku, który jest dopasowany do rejsów wieczornych. Rozkład rejsów zostaje rozszerzony o wieczorne i nocne rejsy jak również o rejsy w soboty. Stary parowiec nie jest jednak w stanie utrzymać tempa według rozkładu rejsów. Wieczorne i nocne rejsy zostają wstrzymane w połowie sierpnia.

Gdy SEEBAD WARNEMÜNDE jest dostępny otwarta zostaje kolejna linia Uddevalla-Skagen.  W Uddevalli przystań Ångbåtskajen jest położona w pobliżu dworca autobusowego w głębi Bäveån. Rozkład rejsów wygląda podobnie jak w Lysekilslinjen za wyjątkiem zdecydowanie dłuższego czasu rejsów.

Linie w Uddelvalli nastawione są na podróżnych z okolic Trestad, które, mając na uwadze ówczene połączenia drogowe, było oddalone od Lysekil i Göteborga. Organizowane są połączenia autobusowe zarówno z Trollhättan jak i  z Vänersborga. 22 sierpnia i przez kilka kolejnych dni linia obsługuje dodatkowo Marstrand.

Tego pierwszego lata Skagenlinjen zdobywa teren również w Halmstad . Przez prawie dwa miesiące obywają się kursy na trasie Halmstad-Helsingör. I tu też stosuje się wzór rozkładu rejsów podobny do tego który okazał się skuteczny w Göteborgu. Wynajęty, w tym wypadku z NRD, statek SEEBAD HEERINGSDORF wychodzi w morze w godzinach porannych. Po kilkugodzinnej przerwie na zakupy w Helsingör powraca pod wieczór do Halmstad.

W Halmstad dochodzi do konfliktu z przedsiębiorstwem Lion Ferry, które jest własnością firmy Bonnier. Lion Ferry zajmuje się przewozem samochodów pomiędzy Halmstad i Århus. Skagenlinjen otrzymało bardzo atrakcyjną przystań na południe od Slottsbron w samym centrum miasta, co spotkało się ze wzmooną niechęcią w szeregach Lion Ferry. Tematem dyskusji staje się intensywna reklama w lokalnej prasie.

Linie z Uddevalli, Lysekil i Halmstad utrzymywane są jedynie w okresie letnim i po zakończeniu sezonu zastają zniesione. W Lysekil linie powrócą następnego roku, a w pozostałych dwóch miastach – już nie.

Pierwsza linia promowa

Wiosną 1963 roku Sten A. Olsson planuje przebudowę statku towarowego STEFAN na statek pasażerski. Prasa podaje, że prace te zostaną wykonane w Stoczni Sölvesborg oraz, że statek będzie kursował na linii Lysekil – Skagen pod nazwą SKAGEN III. Plany te zostają jednak odłożone kiedy Skagenlinjen otrzymuje możliwość zakupu używanego promu samochodowego.

Z końcem maja 1963 gazeta Skagens Avis podaje, że Skagenlinjen idąc na fali swych sukcesów zakupuje w Grenå – Hundested prom ISEFJORD, wybudowany w 1935. W planie jest, aby prom od 15 czerwca kursował na trasie Göteborg – Skagen. Jednak nowozakupiony prom ISEFJORD, który mógł pomieścić 350 pasażerów oraz 60 samochodów nigdy zawinął do Göteborga. Mowi się, że Sten A. Olsson uznał statek za zbyt stary i brzydki, aby pasował do Göteborga. Prom zawija do stoczni w Kilonii w celu przebudowy. W odróżnieniu od pozostałych statków jakie Skagen miało w posiadaniu ISEFJORD otrzymuje niebieski kadłub oraz KL zamiast S na kominie.

Połączenie pomiędzy Nakskov na wyspie Lolland oraz Kilonią wydaje się konkurencyjne wobec nowootwartej  linii ”Fågelflyktslinjen” Rödby – Puttgarden. Rejs promem ISEFJORD trwał aż 4,5 godziny, jednak narzędziem konkurencji były niskie koszty inwestycyjne oraz gęsto zaludnione obszary po obu stronach. Bilety na prom kosztują nieco mniej niż na liniach konkurenta.

Prom zaczyna kursować 1 września w ruchu całorocznym na trasie Nakskov-Kilonia. Działalność prowadzona jest przez nowoutworzoną spółkę zależną A/S Kiel-Nakskovlinjen pod duńską flagą. W tle jest cały czas Skagenlinjen i zarząd w Göteborgu z ekscytującymi planami rozwoju w przyszłości ruchu w Kilonii.

Początek czegoś wielkiego

Określenie planu biznesowego jest pojęciem szerzej nieznanym we wczesnych latach 60.  Filozofię firmy Skagenlinjen można byłoby opisać jako przewóz pasażerów możliwie mocno wypełnionymi statkami przy maksymalnym handlu na pokładach.  Przy takiej strategii dochody ze sprzedaży biletów są marginalne. Skagenlinjen chętnie rozdaje darmowe bilety gdyż możliwości dochodowe na pokładzie są dużo większe.

Poza tradycyjną sprzedażą na pokładzie znajdują się niesamowicie popularne automaty do gier. Każdy rejs generuje w sumie wielkie dochody. Gotówka dostarczana jest w workach ze statków do banku.

W marcu 1963 Skagenlinjen otrzymuje własny znak towarowy na kominach utworzony przez Helge Olofssona, szefa technicznego Steny oraz Tage Wandborga z Knud E. Hansen AS. Składa się on z dużej litery S w kolorze białym na tle czerwonej wstążki, otoczonej przez dwa wąskie białe pasy na czarnym tle. Litera S w swej dolnej części kończy się przechodząc w wystylizowany statek widziany z przodu. Znak towarowy stanie się z czasem powszechnie znany i rozpoznawalny na całym świecie.

W ten sposób działalność Skagenlinjen przybiera swój własny odrębny i jednolity wizerunek. Znak ten przyczyni się do utworzenia obrazu młodości i rozrywki wokół rejsów wycieczkowych.  W tym kryje się fundament przyszłej Stena Line.

Anders Bergenek oraz Rickard Sahlsten.