Siedem rodzajów ciastek – szwedzki zwyczaj

Szwedzka fika tradycja jedzenia ciastek do kawy ma wiele twarzy. Jego poprzednik, tzw. „kafferep” – w komplecie z siedmioma rodzajami szwedzkich ciasteczek – przeżywa renesans i można go łatwo odtworzyć w domu.

Zwyczaj fikowania jest integralną częścią dziedzictwa kulturowego Szwecji. Zanim termin ten powstał na początku XX wieku, „kafferep” pojawił się pod koniec XIX wieku jako wczesny wariant zwyczaju – prywatnego zgromadzenia pań z udziałem „sju sorters kakor” (siedem rodzajów ciastek). Skąd ta dokładna liczba? Uznano wtedy, że zamówienie mniejszej ilości będzie skąpstwem, a większej – tzw. „pokazówką”. Jeśli chodzi o same szwedzkie ciasteczka, must-have to rozpływający się w ustach „Drömmar”, „Chokladsnittar” i nieodparcie ciągnący „Nötkakor”. Na bardziej wyszukanych imprezach oprócz obfitego zapasu ciastek serwowano bogatszy szwedzki stół z przysmakami, w tym biszkoptami i bułeczkami.

Historia szwedzkiej fiki

Wracając do początków szwedzkiego „fika” to samo słowo – które jest tak kluczowe, że jest używane zarówno jako rzeczownik, jak i czasownik – jest uważane za odwrócenie „kaffi”, starej pisowni kawy. Napój, który zyskał popularność w XIX wieku, początkowo popijano w kawiarniach. Do szwedzkich domów trafił pod koniec XIX wieku, w dużej mierze dzięki kafferepowi. W ciągu następnych dziesięcioleci tradycja ugruntowała się, rozprzestrzeniając się w całym kraju od wyższych szczebli po wszystkie poziomy społeczeństwa. Jego popularność osiągnęła szczyt w latach 30. XX wieku, często będąc częścią specjalnych okazji, takich jak chrzciny i urodziny. Kafferep zainspirował tysiące szwedzkich kawiarni.

Na początku XX wieku, kiedy mężczyźni wychodzili do pracy, a kobiety przeważnie pozostawały w domu, kaferep dawał kobietom możliwość nawiązywania kontaktów towarzyskich i popisywania się swoimi umiejętnościami kulinarnymi i najlepszymi obrusami. Były to wydarzenia dość intymne, na które zapraszano głównie bliskich przyjaciół.

Kafferep to znacznie więcej niż tylko słodka uczta, uznano je bowiem za istotne we wzmacnianiu pozycji kobiet. Lina Ahlin argumentowała w eseju z 2011 roku, że zwyczaj ten był odzwierciedleniem pragnień kobiet z początku XX wieku, by poprawić swoją pozycję w społeczeństwie, wykorzystując kuchnię jako platformę, dzięki której zyskują uznanie. Te wydarzenia społeczne mogły zainspirować kobiety do wspólnego działania na rzecz bardziej równego społeczeństwa, co ostatecznie doprowadziło do podjęcia przez nie pracy na pełny etat i uzyskania prawa do głosowania w 1919 roku.

Jak urządzić kafferep w domu?

Więc od czego zacząć, jeśli masz ochotę urządzić „kafferep” w domu? Pieczenie aż siedmiu rodzajów szwedzkich ciasteczek może wydawać się sporym przedsięwzięciem, ale jest to łatwiejsze niż się wydaje, ponieważ wiele z nich robi się z tego samego podstawowego ciasta. Tak zwany „mördeg” jest podobny do ciasta kruchego – mąki, masła, cukru – czasami z dodatkiem jajka.

Koncepcja siedmiu rodzajów ciasteczek jest tak zakorzeniona w kulinarnym dziedzictwie Szwecji, że ma własną, dedykowaną książkę kucharską – „Sju Sorters Kakor”. Po raz pierwszy opublikowaną przez Icę Provköka w 1945 roku, ta uwielbiana biblia cukierników była przedrukowywana i modernizowana kilka razy na przestrzeni lat. Najnowsza edycja – która trafiła na półki sklepowe w 2015 roku, z kolejną aktualizacją w 2017 roku – została zredagowana przez czołową szefową cukierni Mię Öhrn. Treść tej książki została dopracowana, aby dostosować ją do nowoczesnych zwyczajów i standardów kulinarnych. Na przykład zamieniła dodatek margaryny na masło i dodała przepis na budyń zrobiony od podstaw. Jeśli chodzi o szwedzkie ciasteczka, które uznała za zasłużone na miejsce w Sju Sorters Kakor, do kultowej książki trafiły „kolasnittar” (plastry karmelu) i „hallongrottor” (jaskinie malinowe).

W kolejnym poście opiszemy 7 rodzajów ciastek, zapraszamy tu.